چشمها به همان اندازه که زیبا هستند، مهم هم هستند و اختلالات و بیماریهای زیادی آنها را تهدید میکند. بهدلیل ظرافت و پیچیدگی خاصی که چشمها دارند، مراقبت از آنها هم بسیار مهم است. گاها برای درمان بیماریهای چشم و گاهی هم برای زیباتر شدن چشمها نیاز به انجام عملهای چشم داریم.
انواع عمل چشم با اهداف مختلفی انجام میشود. شاید آشناترین عمل چشم برای ما عمل لیزیک باشد که در ان با استفاده از لیزر مشکلات انکساری چشم مانند دوربینی و نزدیک بینی و غیره برطرف میشود. اما عملهای چشم همیشه هم به همین سادگی نستند.
خوشبختانه با پیشرفت علم و تکنولوژی، روشهای فوق العادهای برای رفع مسائل و مشکلات چشم ابداع شدهاند که عیوب انکساری چشم و یا عیوب ظاهری آن را برطرف میکنند. در این مقاله به بررسی انواع عمل چشم میپردازیم. اگر میخواهید دربارهی عملهای چشم اطلاعات کسب کنید، با دکترتو همراه باشید.
عملهای برطرف کنندهی عیوب انکساری چشم
هنگامی که به یک شی نگاه میکنیم، نور از آن به چشمان ما بازتاب میشود و تصویر جسم بر روی شبکیهی چشم ایجاد میشود. برای اینکه این تصویر بر روی شبکیه بیفتد، پرتو نور باید در چند نقطه بشکند. اگر این شکستن رخ ندهد و یا به دقت رخ ندهد، ممکن است تصویر را تار ببینیم. به مشکلاتی که سبب تار دیدهشدن اجسام میشوند، عیوب انکساری چشم میگویند.
از انواع این مشکلات میتوان به نزدیکبینی، دوربینی، آستیگماتیسم و پیرچشمی اشاره کرد. فرد نزدیکبین در دیدن اجسام دور با مشکل مواجه میشود، فرد دوربین برای دیدن اجسام نزدیک مشکل دارد و کسی که آستیگماتیسم دارد، برخی اجسام را بهخوبی نمیتواند ببیند. در پیرچشمی هم قدرت تطابق چشمها کاهش پیدا میکند.
معمولا برای برطرفکردن این عیبها، از عینک استفاده میشود. عینک با شکستن نور در نقطهای که چشمها از انجام آن ناتوان هستند، به دید واضح کمک میکند. اما تا کی باید از عینکها استفاده کرد؟ برخی افراد چهره خود را با عینک دوست ندارند و از عینکزدن بیزار هستند. اما چگونه میتوان از عینکزدن خودداری کرد و در عین حال دید مختل نشود؟
عملهایی وجود دارند که با انجام آنها میتوان از شر عینک خلاص شد و دید بهتری پیدا کرد. در ادامه به معرفی این عملها میپردازیم.
پس از انجام عمل از چشم توسط پد چشمی و شیلد چشمی محافةت میشود.
۱. عمل چشم لیزیک
عمل لیزیک چشم (LASIK) که مخفف لیزر کراتومیلوزیس درجا (laser in-situ keratomileusis) است، از معروفترینها و محبوبترین عملهای رفع عیوب انکساری چشمهاست. این جراحی برای کسانیکه از عینک و یا از لنزهای طبی استفاده میکنند، فوقالعاده عمل میکند. این جراحی از لیزر برای بریدن سطح قرنیه استفاده میکند.
عمل لیزیک برای برطرفکردن نزدیکبینی، دوربینی و آستیگماتیسم چشم استفاده میشود. هنگامی که قرنیهی چشم نسبت به حالت طبیعی خود تغییر کند، مثلا چشمها بزرگتر و یا کوچکتر شوند، دید فرد مختل میشود. در لیزیک با تراشدادن قرنیه، مجددا آن را به حالت قبلی درمیآوردند.
عوارض جانبی لیزیک چشم
جراحی لیزیک، مزایا و معایب مختلفی دارد. برای برخی بیماران امکان اصلاح دید بدون هیچ عوارضی وجود دارد و برخی افراد هم دچار عوارض میشوند. برخی از این عوارض عبارتاند از:
- خشکی چشمها؛ برای رفع این مشکل باید از قطرههای چشمی استفاده کنید.
- دوبینی و شبکوری؛ ممکن است در روزهای اول بعد از جراحی چنین مشکلی داشتهباشید که بعد از چند هفته برطرف خواهد شد.
- آستیگماتیسم؛ درصورتیکه بافت برداشتهشده نامنظم باشد، ممکن است دچار آستیگماتیسم شوید. این مسئله نیازمند جراحی دیگر و یا استفاده از لنز و عینک است.
۲. عمل چشم لازک
عمل لازک یا Laser epithelial keratomileusis از جراحیهای برطرفکنندهی عیوب انکساری چشم است که مزایای عمل PRK و لیزیک را شامل میشود. یکی از مزایای این جراحی نسبت به سایر جراحیهای انجامشده با لیزر در این است که کمتر باعث خشکی چشم میشود. اما متاسفانه نسبت به لیزیک زمان طولانیتری برای بهبودی نیاز است. همچنین درد و ناراحتی بیشتری از لیزیک را برای بیمار ایجاد میکند، اما نسبت به عمل PRK درد کمتری دارد.
از این جراحی برای برطرف کردن مشکلات عیوب انکساری چشم همچون دوربینی، نزدیک بینی و آستیگماتیسم استفاده میشود.
عوارض جانبی عمل لازک
- با انجام عمل LASEK ممکن است برای چند روز احساس کنید که یک جسم خارجی در چشمان شما وجود دارد.
- برای یک بازهی موقت، دید فرد در نور کم کاهش پیدا میکند.
- بیماران باید حدود ۳ تا ۴ هفته از لنز پانسمان استفاده کنند تا دورهی نقاهت بهخوبی سپری شود. این دورهنقاهت طولانیتر بهعلت زخمی است که این جراحی در چشم فرد ایجاد میکند.
- دید شما ممکن است برای مدتی تار باشد.
۳. عمل چشم اپی لازک
این جراحی بسیار شبیه به لیزیک و لازک است، اما این مورد برای برخی از چشمها مناسبتر است. تفاوت لازیک و اپی لازیک در نوع فلپی است که بر روی قرنیه ایجاد میکنند که در اپی لازیک نازکتر است. این فلپ در لیزیک و لازک با یک تیغهی بسیار تیز انجام میشود، درحالیکه در اپیلازک این برش با یک تیغهی پلاستیکی نازک است. از آنجاییکه در اپی لازک از الکل برای سلولهای اپیتلیال استفاده نمیشود، بیشتر جراحان این روش را به لازک ترجیح میدهند تا زمان بهبودی چشمها بیدلیل طولانی نشود.
اپی لازک برای کسانی مناسبتر است که قرنیهی نازکتری دارند و بافت کافی برای برش در چشم آنها وجود ندارد. همچنین برای کسانی که شغلهای پرخطر دارند و احتمال ورود شی خارجی به چشم آنها وجود دارد، اپی لازک انتخاب بهتری است.
عوارض جانبی عمل اپی لازک
- بعد از انجام عمل چشم اپیلازک، تا حدودی احساس ناراحتی و درد خواهید داشت که با مصرف قرصهای مسکن بدوننسخه قابلکنترل است. درد این جراحی از عمل PRK و LASEK کمتر است.
- بلافاصله بعد از انجام فرایند، احتمالا دید شما بهطور کامل بهبود نخواهد یافت. معمولا ۳ تا ۶ ماه طول میکشد تا نتیجهی دلخواه بیماران به دستآید.
- همانند بسیاری از جراحیهای برطرفکنندهی عیوب انکساری چشم، درصورتیکه توصیههای پزشک را بهخوبی رعایت نکنید، دید چشمها بهطورکامل بازنخواهد گشت و قرنیه دچار زخم و خراش بیشتر میشود.
۴. عمل چشم PRK
فوتوریفرکتیو کراتکتومی یا همان PRK از جراحیهای چشمی برای اصلاح دید است. این جراحی که با لیزر انجام میشود و سرپایی است، میتواند نزدیکبینی، دوربینی و آستیگماتیسم را برطرف کند. حدود ۸۰% بیماران بعد از یک ماه دید کامل را باز یافتهاند و ۹۵% آنها، ۳ ماه بعد در دید خود بهبود را مشاهده میکنند. در این عمل چشمی، با استفاده از لیزر، قرنیه تراشیده میشود تا اشکالات آن برطرف شود.
فرق PRK و لیزیک در چیست؟
لیزیک نسبت به PRK روشی جدیدتر است. همچنین در PRK فلپ قرنیه برش داده نمیشود، اما در لیزیک این اتفاق میافتد. اگر چشمهای خشکتری دارید، پیشنهاد ما به شما انجام عمل PRK است. همچنین اگر سبک زندگی شما فعال است و قرنیهتان نازک است، بهتر است از PRK استفاده کنید.
مزایا عمل PRK
- اثربخشی این روش بسیار بالاست.
- روشی سادهتر از لیزیک است؛ بنابراین احتمال اشتباه در آن و بینتیجهبودن آن کمتر است.
معایب عمل PRK
- احتمال ایجاد اسکار بر روی قرنیه وجود دارد.
- درد و آبریزش در این عمل بسیار زیاد است.
- احتمال عفونت وجود دارد.
- چشمها نسبت به نور حساس میشوند.
۵. عمل چشم فمتو
فمتو لیزیک از دیگر جراحیهای چشمی است که با لیزر انجام میشود. فمتو نسبت به PRK درد کمتری دارد و برای درمان نزدیکبینی، دوربینی و آستیگماتیسم کاربرد دارد. در فمتو، فلپ از روی چشم برداشته میشود، لیزر قرنیه را میبرد و سپس فلپ به جای خود بازگردانیده میشود. برش انجامشده در فمتو بسیار دقیق است.
مزایای عمل چشم فمتو
از خوبیهای عمل چشم فمتو این است که دید در شب را بهبود میبخشد و درد کمتری دارد. همچنین برای مشکلات جدی چشم کاربرد دارد.
معایب عمل چشم فمتو
- احتمال بازگشت مشکل چشم وجود دارد.
- هزینهی آن از PRK بیشتر است.
۶. عمل چشم اسمایل
عمل چشم اسمایل جایگزینی برای لیزیک در درمان نزدیکبینی است. در بسیاری از موارد اسمایل مشابه لیزیک است اما تفاوتهایی هم دارد. در عمل اسمایل از نوعی لیزر فمتو استفاده میشود تا برشی به شکل لنز در قرنیه ایجاد شود و سپس نقص قرنیه برطرف میشود.
مزایای عمل اسمایل
- احتمال خشکی چشم در اسمایل کمتر از باقی جراحیهاست.
- آسیبهای واردشده به چشم در این جراحی کمتر هستند.
معایب عمل اسمایل
- موفقیت در این جراحی بستگی به مهارت جراح دارد.
- هزینهی نسبتا بالایی دارد.
- احتمال بازگشت در آن وجود دارد.
۷. عمل چشم ALK
کراتوپلاستی اتوماتیک و یا ALK جراحی چشمی است که برای کسانی که نزدیکبینی شدید و یا دوربینی خفیف دارند قابلاستفاده است. این جراحی با بیحسی موضعی انجام میشود و کمتر از ۱ ساعت طول میکشد. فلپ از روی چشم برداشته میشود، قرنیه تراشیده میشود و مجددا فلپ بر روی آن برگردانده میشود.
مزایای عمل چشم ALK
- زمان کمی برای بهبودی آن لازم است.
- زمان بهبودی با درد و ناخوشی کمی همراه است.
معایب عمل چشم ALK
- ممکن است بیمار نتواند تا آخر عمر از لنزهای چشمی استفاده کند.
- شاید بیمار دچار عفونت چشم شود.
- احتمال ایجاد اسکار بر روی قرنیه وجود دارد.
۸. عمل چشم RLE یا تبادل لنز چشمی
تبادل لنز چشمی برای کسانی مناسب است که سن بالای ۴۵ سال دارند و از پیرچشمی رنج میبرند. در این جراحی لنز طبیعی از چشم بیمار خارج میشود و یک لنز مصنوعی جایگزین آن میشود. این جراحی بسیار شبیه به جراحی کاتاراکت (عمل آبمروارید) است. جراحی حدود ۳۰ دقیقه طول میکشد و یک عمل نسبتا ساده محسوب میشود. برای انجام این عمل شما حدود ۲ ساعت در مرکز درمانی خواهید بود تا ریکاوری انجامشود و سپس به کمک همراه به خانه برده میشوید.
مزایای عمل تبادل لنز چشمی
- با انجام این عمل کیفیت زندگی شما بالاتر میرود و نیازی به عینک ندارید.
- درد این جراحی بسیار کم است و معمولا از قطرههای چشمی مسکن برای کاهش درد استفاده میشود.
معایب عمل تبادل لنز چشمی
- ابتدا یکی از چشمها عمل میشود و سپس با فاصلهی یک هفته، چشم بعدی جراحی خواهدشد.
- با وجود این که RLE همچون جراحی کاتاراکت یک عمل ایمن محسوب میشود، اما ممکن است ریسکها و خطراتی برای بیمار داشته باشد که چشم پزشک در جلسات مشاوره بهطور کامل آنها را توضیح خواهند داد.
۹. کراتونومی آستیگماتیک یا AK
مدتی است که لیزیک جایگزین این روش جراحی شدهاست. در AK با ایجاد یک یا دو برش در قرنیه، آستیگماتیسم برطرف میشود. این برشها قرنیه را ریلکس میکند و باعث میشود که شکل گردتری به خود بگیرند. البته کسانی که آستیگماتیسم شدید دارند، احتمالا بعد از انجام این جراحی هم به لنز و عینک نیازمند خواهندبود.
فواید عمل چشم AK
کراتونومی آستیگماتیک روشی ساده و موثر برای برطرفکردن آستیگماتیسم است.
معایب عمل چشم AK
حدود یک تا دو روز، بیمار احساس ناراحتی و درد خواهد داشت.
۱۰. عمل آبمروارید چشم
عمل چشمی کاتاراکت یا آبمروارید چشم یکی دیگر از جراحیهای درمانی چشم است. آب مروارید مشکلی است که در آن روی عدسی چشم کدر میشود و دید فرد کاهش پیدا میکند. این مشکل با بالاتر رفتن سن شایع است و معمولا برای بسیاری از افراد میانسال و سالمند ایجاد مشکل کردهاست. در این مشکل، عدسی کدر برداشتهمیشود و عدسی مصنوعی جایگزین میشود. این جراحی تا ۹۵% موفقیتآمیز است.
۱۱. عمل پیوند قرنیه
در پیوند قرنیه چشم، قرنیهی بیمار با یک قرنیه از اهداکننده پیوند جایگزین میشود. بافت سالم قرنیه معمولا از بانک چشم آورده میشود. قرنیهی ناسالم بینایی را مختل میکند؛ بنابراین برای برخی بیماران پیوند قرنیه ضروری است. قرنیهی بیمار میتواند کدر، ملتهب و یا ناصاف باشد. در این صورت بیمار نیاز به یک قرنیهی سالم خواهد داشت که با پیوند حاصل میشود.
پیوند قرنیه برای اشخاص زیر مناسب باشد:
- کسانیکه عفونت ناشی از زخمهایی مانند تبخال بر قرنیهی آنها تاثیر گذاشتهاست.
- کسانی که ناخنکهای بزرگ، قرنیهی آنها را دچار تغییر شکل کردهاست.
- اگر قرنیه بیشازحد ملتهب شدهباشد.
- بیمارانی که مژههای آنها به سمت داخل رشدکردهاست.
- برای درمان عوارض ناشی از جراحیهای چشمی چون لیزیک
- برای ترمیم سوختگیهای شیمیایی و آسیبهای جدی قرنیه.
انواع پیوند قرنیه
با توجه به آسیبی که در قرنیه ایجاد شدهاست، به دو روش پیوند قرنیه انجام میشود:
- پیوند ضخامت قرنیه کامل: با این جراحی همهی لایههای قرنیه پیوند زده میشوند. این نوع پیوند برای کسانی که آسیبهای شدید مثل سوختگیهای وسیع شیمیایی دیدهاند، مناسب است.
- پیوند ناکامل ضخامت قرنیه: این روش مناسب کسانی است که قرنیهی چشم آنها آسیبهای جزئیتری دیده است و ضایعه وسیع نبودهاست. مثلا برای کسانی که ناخنک به بخشی از قرنیه آسیب رساندهاست.
بهبود عمل پیوند قرنیه
برای این که قرنیهی پیوندی بهسرعت بهبود پیدا کند، لازم است بهمدت ۱ الی ۴ روز روی چشم با چشمبند بستهشود. ممکن است به مدت چند ماه بخیه داشتهباشد که بعد زا بهبودی کامل متخصص آن را خواهد کشید.
عوارض عمل پیوند قرنیه
- احتمال عفونت چشم برای این جراحی وجود دارد.
- ممکن است فرد دچار فشار داخل چشمی شود.
- احتمال تورم قرنیه وجود دارد.
- در مواردی شبکیهی چشم بیمار جدا میشود.
۱۲. عمل ناخنک چشم
عمل ناخنک چشم هم در زیبایی و هم در افزایش بینایی تأثیر دارد. ناخنک به حالتی گفته میشود که در آن بافت پیوندی چشم بیشازحد رشد میکند و سلولها جلوی عنبیه را میگیرند. در این صورت، یک مثلث سفید که گاهی در آن رگهای قرمز هم دیده میشوند، جلوی بخش رنگی چشم را میگیرد. با جراحی میتوان این ضایعه را برداشت. درصورتیکه ناخنک رشد زیادی بکند، ممکن است قرنیه آسیب ببیند و نیاز به پیوند قرنیه باشد.
عملهای زیبایی چشم
برخی عملهای چشم هستند که تنها با هدف زیباتر کردن چشمها انجام میشوند. کسانیکه بهدنبال زیباشدن چشمهای خود و البته بالاتررفتن اعتمادبهنفس هستند، میتوانند از این عملها بهره ببرند. در ادامه انواع عمل زیبایی چشم را با هم مرور میکنیم.
۱. عمل پلک چشم
پلکها ممکن است بهعلت پیری، جاذبه، ژنتیک و استرس دچار افتادگی شوند. افتادگی پلکها علاوه بر تأثیر منفی در زیبایی، دید را هم کاهش میدهند. به روشهای مختلفی میتوان افتادگی پلک را برطرف کرد. برخی از این روشها عبارتاند از:
- لیفت چشم با نخ: توسط یک سوزن باریک، نخهایی قابل جذب و غیرحساسیتزا وارد پوست میشوند و متخصص چشم با کشیدن این نخها به چشم و ابرو حالت میدهد. با استفاده از لیفت چشم میتوان چشمها را بهحالت گربهای درآورد. برای داشتن چشمهای گربهای میتوان عمل چشم گربهای هم انجام داد که از ترندهای زیبایی این روزها هست.
- بلفاروپلاستی: جراحی افتادگی پلک بلفاروپلاستی نامیده میشود که در آن با برداشت پوست اضافهی پلک، پلکها از حالت افتاده خارج میشوند.
- لیفت پلک با چسب، ماسک و کرمها: چسب لیفت پلک روشی موقتی است که در آن یک نوار چسب بیرنگ، به پوست میچسبد و به آن حالت میدهد. ماسک و کرمهای لیفت محصولاتی هستند که بیشتر در پیشگیری از افتادگی نقش دارند، اما استفادهی منظم از آنها افتادگی را برطرف میکند.
۲. عمل پف زیر چشم
پف زیر چشم میتواند دلایل متعددی داشتهباشد که برخی از آنها به بیماریهایی مثل هیپوتیروئیدی (کمکاری تیروئید) مرتبط میشوند. برای برطرفکردن پف زیر چشم میتوان از جراحی زیبایی بهره برد. در این عمل، پوست نیمدایرهای شدهی زیر چشم و چربیهای زیر آن برداشتهمیشوند، به این صورت پف زیر چشم برطرف میشود.
۳. عمل تغییر رنگ چشم
در صورتی که از رنگ چشم خود راضی نباشید، میتوانید با جراحی تغییر رنگ چشم، رنگ آنها را تغییر دهید. رنگ چشمان شما بهعلت وجود لایهی رنگی عنبیه در چشم است که حاوی رنگدانههاست. در عمل تغییر رنگ چشم؛ با انجام تغییراتی در این لایه رنگ چشم تغییر میکند. البته توجه داشتهباشید که این جراحی بسیار خطرناک است و احتمال نابینایی برای فرد وجود دارد.